Tüm sanat dallarının en büyük kesişim kümesi olan bir duygu düşünün. Rapten-popa, heykeltıraşlıktan ilk insanların mağara duvarlarında çizdiği resimlere, hatta dini yazıtların dahi hepsinin içinde ortak olarak var olan belki de tek duygu: Aşk.

İnsanlığın bilişsel düzeyde yaratmış olduğu en büyük şeyin sanat olduğunu düşünürsek, bu sanatı yaratan duyguyu da büyük bi' titizlikle incelememiz gerekir. Aşk dediğimiz duygu en temelinde eski dönemlerde çok eşli bir hayat düzeninde yaşayan atalarımızın, hayatlarını bir anlamda düzene sokmak için karşı cinsten belirli bir kişiyi seçip diğer hemcinslerinden koruma içgüdüsüdür. Yani aşk temelde içgüdüdür. Bu sebeptendir ki mağara duvarlarına kendini kazıtan aşk günümüzde hala şiir satırlarının aralarında kendine yer bulmaktadır. Peki aşk bu kadar mantıksal açıklaması olan bir şey olabilir mi?

Aşkı anlamak için önce sevgiyle arasındaki farka bakmamız gerekir. Her şeyden önce aşk da sevgi de sadece insana karşı duyulan bir his değildir. Bir nesneye, bir işe ya da hayalinizdeki, bu dünyada hiçbir karşılığı olmayan bir şeye bile aşık olabilir veya sevgi duyabilirsiniz. Aşk dediğimiz şey aslında sevginin ekstrem halidir. Aşkın ve sevginin tanımı herkes için farklı olabilir ve bu işin güzelliği de buradadır. Ben bunun hakkında çok düşündüm ve sonuç olarak benim için aşkın tanımının “Bir şeyi/kişiyi kendinden bile fazla sevme durumu.” olduğunu söyleyebilirim.

Bu tanımı biraz açmak istiyorum. Hepimiz kendimizi severek doğuyoruz. Yaptığımız büyük, küçük her şeyi temelinde kendimizi mutlu etmek için yapıyoruz. Hatta psikolojimiz bile bu kendini sevmek temeli üzerine oturuyor. Az ya da fazla olması karakterinizi belirlemekle birlikte, hepimizde bu kendi sevme olayı olmak zorunda aksi taktirde yaşamak için bir sebep bulamaz, hepimiz yüksek ihtimalle intihar ederdik. Hayatımızın büyük çoğunluğunda sevgi listemizin başında kendimiz bulunuruz. Çünkü hayatta kalabilmek için bu böyle olmak zorundadır. Atalarımızın da dediği gibi “Önce Can, sonra Canan.” Aşk dediğimiz şey ise tam olarak Canan’ın Can’dan önce gelmesi durumudur. Bu Canan dediğimiz şey konuya göre farklılık gösterebilir. Mesela dini bir kontekst içinde Canan yaratıcıdır, romantik bir ilişkide sevgiliniz, kişisel hayatınızda ise hayallerinizdir.

Aşık olmak hem çok büyük bir meziyet hem de ulaşılması imkansız gibi gözüken, ulaştığınızdaysa hayatta yaşayabileceğiniz en güzel histir. Çünkü birini kendinizden fazla sevmek bir nevi benliğinizden kurtulmanızı sağlar. Benliğinizden kurtulmak, ruhunuzu bedeninizden ayırıp özgürce dolaşabilmeniz demektir. Bundan ötürü neredeyse tüm ruhani öğretilerin içinde benliğinden kurtulmak, başka şeylere -bu tanrı olabilir, doğa olabilir- tapınmak ve ekstrem bi’ sevgi -aşk- duymak üzerine şekillenmiştir. Yani nihai mutluluk olarak gözüken şey bendinizden sıyrılmaktır ve bunun belki de tek yolu aşık olmaktır. Diğer yandan aşk kendine saygısızlıktır. Birine kendinden fazla değer vermek ve kendi mutluluğunu bile önemsemeden onun mutluluğu için çabalamak kulağa gelen belki de en mantıksız şeydir ki aşk bu mantıksızlığı bile gönüllü yapmayı sağlayabilecek kadar ekstrem bir duygudur.

Biraz da başka bir fenomen soruya cevap arayalım: Aşk her şeyi affeder mi?

Sevgiyle aşkın bulunduğu düzlemin katlama çizgisi bu sorudur aslında. Bu sorunun bir tarafında sevgi bir tarafında aşk yer alır. Sevgi her şeyi affetmez, hatta sevgi çoğu şeyi affetmez. Çünkü sevgi birini kendi mutluluğunuz için sevmektir. Mesela arkadaşlarınızı sizi mutlu ettiği için seversiniz. Ancak aşk her şeyi affeder. Aşkın olayı budur çünkü. Aşk paradokstur. Aşk kendine saygısızlık yapmaktır. Bu yüzden aşk kendine saygısızlık yaptıkça büyür. Bazı insanlar işine karşı bir aşk duyar. Bu aşk bazen kendi ailesini bile görmezden gelmesine hatta yitirmesine sebep olur, ancak böyle olunca işine karşı daha büyük bir aşk duyar. Birine aşık olursunuz, onun yaptığı normalde hiçbir şekilde kabullenme ihtimaliniz olmayan şeyleri kabullenirsiniz ve bu kabulleniş sizin kendi aşkınıza olan saygınızı arttırır, aşkınızı büyütür. Buradaki asıl önemli nokta zehirli bir ilişkiyle fedakarlık arasındaki sınırı doğru çizebilmektir. Aşk fedakârlıktır ama zehirli bir ilişki size zarar verir. Her ne kadar bedeninizden uzaklarda uçmak iyi hissettirse de bazen bedeninize dönüp olanı biteni mantık çerçevesinden değerlendirmek gerekebilir. Kısaca belirli bir sınırı aşmadığı sürece aşk her şeyi affeder, aşk her şeyi affetmektir.

    Bugün uzun süredir üzerinde düşündüğüm şeyleri yazıya geçirmeye karar verdim. Konu Türkiye'nin son zamanlarda neden iyice kötüye gittiği. Bu konuyu birkaç başlık altında toplayacağım ve bugünkü ilk başlık: Dramatize Bağımlılığı.

    Takdir edersiniz ki ülkemiz son zamanlarda pek güzel günler geçirmiyor. Bunların siyasal boyutları elbette var ama bunları onlarca siyasetçi ve yorumcu zaten her gün saatlerce kısır döngü içinde tartışıyor. Zaten benim de bu anlamda yorum yapacak yetkinliğim de yok. Ben kendimi daha yetkin hissettiğim, 18 senedir içinde yaşadığım ve gözlemlediğim gelişmemize en çok engel olan toplumsal nedenlerden bahsedeceğim. Öncelikle yanlış anlaşılma olmaması için şunu belirtmeliyim ki bu bahsedeceğim şeyler herhangi bir etiketten (siyasi görüşten, ırktan, şehirden...) bağımsız, bu toprakların suyunu içmiş hemen hemen hepimizde bilinçli veya bilinçsiz bulunan şeyler.

    Önce konunun kafanızda daha kolay canlanması için güncel örneklerle başlamak istiyorum. Etiketten bağımsız olduğunu kanıtlamanın da en basit olduğu mecralardan biri olan milli takımlarla başlayalım. Sporla bi' ilginiz varsa ki yoksa bile azıcık sosyal medya kullanıyorsanız "Bizim Çocuklar'ı" duymuşsunuzdur. Eğer duymadıysanız da konuyu azıcık açıklayayım. Son dönemlerimizdeki nitelik ve nicelik anlamındaki en iyi futbol kadromuz; turnuva başlamadan ülkemiz medyasının şampiyon ilan ettiği, turnuva sonunda da turnuva tarihinin en kötü sonuçlarından birini yapan Bizim Çocuklar. Bu gerçekten çok ciddi bir başarısızlık, özellikle de bu kadar beklentili bi' kadroya sahipken. Oyuncularımızın çoğu belli bir seviyenin üzerinde, kendi takımlarında ışıldayan oyuncular; yani başarısızlığın sebebi bu değil. Konuyla biraz ilgili insanlar şu an teknik direktör hatası diyebilirler ama bu takım iyi sonuçlar aldığında da aynı teknik direktör vardı, yani bu başarısızlığın alt başlığı olabilir ama ana sebep yine bu değil. Peki ne o zaman?

    Çok benzer bi' senaryo yaşayan başka bir milli takımımızdan bahsedelim; ilk maçlarında son olimpiyat şampiyonu takıma karşı kusursuza yakın bir performans veren, bu maçtan sonra yine medyamız tarafından şampiyon ilan edilen, sonrasında mutlak favori olduğu bir takıma karşı çeyrek finalde elenen bir milli takım: Filenin Sultanları. Tabii ki olimpiyatlarda çeyrek finale çıkmanın bi' başarı olmadığını savunacak değilim ama yine biraz ilgiliyseniz bu takımın hakkının bu olmadığı, bu takımla bu başarının aslında bir başarısızlık olduğu fikrime muhtemelen katılırsınız. Yine kadromuz ve teknik ekibimiz son olimpiyat şampiyonunu mutlak üstünlükle yenecek güçte, yani sorun yine kadro veya teknik ekip değil. Peki ne o zaman?

    Neden ülkemizde çoğu insan dış güçlerin bizi kıskandığına inanıyor? Ya da ülkemizde neden en çok "Diriliş -Kuruluş" tarzı diziler izleniyor? Ya da en basitinden neden tüm milli takımlarımızın özel bi' ismi var?

    Biz toplum olarak başarısızlığı kabul edemeyen bir toplumuz. Bu aslında güzel bir özellik ki şu an tarihimizin devam etmesinde bunun payı yadsınamayacak kadar büyük ama şöyle bir sıkıntı var ki uzun bir süredir aklınıza gelebilecek çoğu branşta başarısız bir toplumuz. Aslında olması gereken, mantığa yatan başarısızlığı sevmediğimiz için sorunları hallederek başarılı olmamız olabilir ama biz başarısızlığı bunun üzerine düzeltmek için uğraşabilecek kadar bile tahammül edemeyecek derecede sevmiyoruz. Bunun sonucu olarak da sonuçlara eğilmek yerine başarısızlığı inkar eden bir topluma dönüştük.

    Başarısızlığı inkar etmenin en kolay yolu suçu başkasına atmak ve olayı dramatize etmektir. Yarın başlayacağınız diyeti bozmuşsunuzdur çünkü en yakın arkadaşlarınız sizi yemeğe davet etmiştir; spora başlayamamışsınızdır çünkü tam uyandığınızda ağrınız başlamıştır; Gelişememişsinizdir çünkü dış güçler sizin gelişmenizi engellemiştir; Milli takımınız başarısız olmuştur ama aslında bu bi' başarısızlık değildir, siz aslında bu vatan için neler yapmamışsınızdır ki*... 

    Başarısızlığı inkar etmenin bi' diğer güçlü yolu da başarısızlığın arkasını güçlü bir hikayeyle doldurup sanki o işi başarmışsınız gibi göstermek ve bu başarıyı topluma yedirerek herkesin gönlünü hoş tutmaktır. Mesela hiçbir şey başlamadan, "İşte şampiyon, işte taraftar!" diye reklam çekebilirsiniz; Daha sahaya bile çıkmamış bi' takım için her türlü reklam panosunu "Şampiyon 'Bizim Çocuklar'!" şeklinde de donatabilirsiniz; Ülkenizin şu anki durumunu umursamayıp yıllar önceki sıkıntıları dramatize edebilir, zafer tadını hala yaşatacak üzerinden yüzlerce yıl geçmiş olayları sanki hala geçerliymiş gibi de anlatabilirsiniz. 

    Kısaca demek istediğim; şu an hepimiz 2003 Eurovision'u, Euro2008'i, 2002 Dünya Kupası'nı, maNga'nın verilmeyen birinciliğini hatırlıyoruz ama şu an 2021 yılındayız bizim bunları hatırlamamamız gerekiyordu. Bizim arada geçen onca yılda bu başarıları unutturacak yeni başarılar kazanmamız gerekiyordu. Bizim Çocuklar'ın, Filenin Sultanlarının sahaya çıkmadan önce değil sahaya çıktıktan sonra Bizim Çocuklar, Filenin Sultanları olmaları gerekiyordu. Filenin Sultanları çeyrek finale çıkarak aslında tarih yazmadı. Milli futbolcularımız sahada savaşmıyorlar, spor yapıyorlar. Tüm dünya bize karşı değil. Yıllar öncesinin çok kötü olması şu anın çok kötü olduğu gerçeğini değiştirmiyor. Kötü giden şeyler kötü gidiyorlar ve bizim bu başarısızlıkların önünü ve arkasını başarıymışçasına doldurmamız da maalesef hiçbir işe de yaramıyor.

    

* https://www.youtube.com/watch?v=tY-PT0ND0uk&ab_channel=FUTBOLED%C4%B0TLER%C4%B0

 Peki neden? Hemen küçük bir örnekle açıklayayım. Diyelim ki bir günde bitirmeniz gereken 2 saatlik bir iş var. Büyük ihtimalle bu süre görece az olduğu için erteleye erteleye günün sonunda zar zor yetiştirirsiniz. Ya işiniz 7 saat sürseydi? Bunu erteleyemezsiniz çünkü yetişmeyeceğini bilirsiniz. Yani 7 saatlik iş, 2 saatlik işten daha çabuk biter. Çoğu bitirmek azı bitirmekten daha kolaydır. 

Aynı zamanda bir işi mükemmel yapmaya çalışmak sizi ve zihninizi zinde tutar. Mesela bir sınavdasınız, kendinize 20 firelik bir kota belirlediniz ve önünüze çok zor bir soru çıktı muhtemelen üzerine çok kafa yormazsınız çünkü daha 19 hakkınız daha vardır. Böyle böyle derken yanlışlar birikir ve hedefinize ulaşmayı geçtim hedefinize yaklaşamazsınız bile. Diğer senaryoyu düşünelim mükemmel yapmak istiyorsanız her soruyu o sınavın tek sorusu gibi çözmek zorundasınızdır ve bu sizi gerçekten inanılmaz bir motivasyon ve kondisyon sağlar çünkü zihnininiz bu işe kilitlenmiştir. Gerçek hedefiniz mükemmel olmak olmasa bile mükemmeli hedeflerseniz ve kendinizi buna inandırabilirseniz hedeflerinizin çok üzerinde başarılar bile elde edebilirsiniz.

Öncelikle Selam,

İlk defa bir seri oluşturuyorum. Genelde yazdığım yazılar görece uzun olduğu için o türden yazılar için ve o türden yazılara konu bulabilmek için büyük bir boşluğumun olması gerekiyor hâl böyle olunca da çok sık yazı yazamıyorum. Bu seride gece uyumadan önce düşünce iplerinin ilk düğümünün dahi nerde olduğunu unuttuğum rastgele birbirini açan konulardan aklıma gelen düşünceleri yazacağım. 

Yani bir nevi kısa sorulara kısa cevaplar tarzı bir konsept olacak umarım beğenirsiniz!

    “Bütün özlemlere eksiksiz ve sürekli olarak "ulaşılmaktan" duyulan kıvanç durumu, ongunluk, kut, saadet, bahtiyarlık, saadetlilik”

Şu an size bu dünyada en çok istediğiniz şeyi sorsam belki sorduğum kişi sayısı kadar farklı cevap alabilirdim ama ikinci soru olarak bunu neden istiyorsunuz diye ekleseydim yaklaşık olarak herkesin cevabı aynı olurdu. Hayattaki en büyük isteğimizden, yaptığımız en küçük şeye kadar her şeyin sebebine, belki de tüm insanlık tarihindeki bütün insanların ortak hayat gayesinden bahsedeceğim bugün. 

Mutluluk belki de görüp görebileceğimiz en evrensel kavramdır. -Eğer uzaylılar varsa eminim ki onların da hayat gayesi mutluluktur.- Mutluluk, tanımsal olarak bir kavramın sahip olabileceği belki de en büyük tanıma sahip. Mutluluğun en büyük ironisi de zaten tam olarak burada başlıyor. Bu tanımlar öylesine devasa oluyor ki, çoğu zaman mutluluğun dışına ördüğümüz duvarlar olmaktan öteye geçemiyorlar. Öyle ki sadece duvar olmakla kalmayıp mutluluğun çevresine dikilmiş aynalar misali normalde yakın olanı uzaktaymış gibi gösteriyorlar. Tanımların aksine, mutluluk "ulaşılabilen" değil "sahip olunabilen" bir şeydir. Hatta bazen ulaşma kısmı o kadar ağır basıyor ki mutluluk, çoğu zaman ararken neyi aradığımızı unuttuğumuz şeylerden biri haline geliveriyor. Biraz neden sahip olunabilen bir şey olduğunu açmak istiyorum. 

İnsanlık tarihine baktığımızda büyük bir kısmını tarih öncesi çağların oluşturduğunu, yani çoğu davranışımızın şu anki modern hayatımızdan ziyade eski zamanlardan bize kalan miraslar olduğunu söyleyebiliriz. O yüzden tarih öncesi çağlarda yaşayan bir insanın hayatını düşünelim: Sabah gözünü açtı ve aç, yemek bulması gerekiyor. O kadar aç ki açlıktan başka bir şey düşünme lüksü yok. Sonra avlanmak için ormana çıktı. Avlayabileceği bir hayvan gördü. Belki de tüm gün onu avlamak için uğraşması gerekiyor. Çünkü bir daha ne zaman hayvan bulacağının bir garantisi yok. Yani geleceği düşünme lüksü yok. Daha sonra tüm konsantrasyonuyla birlikte tüm gün hayvanı avlamaya çalıştı. Avlarken de başka bir şey düşünmeye lüksü yok. Avladıktan sonra kendisine uyuyabileceği sıcak bir yer bulmak zorunda. Çünkü bulamazsa ölecek, yani başka bir ihtimal düşünme lüksü yok. Ertesi sabah gözünü açtı ve her şeye tekrar, en baştan başladı.

Şu anki rahat halimizle bunları düşününce, bunun her gün devam edecek bir döngü olduğunu düşündüğünüzde bile daralmış olabilirsiniz. O zamanlar için de öyleydi ve hayatta kalabilmek için bunların kolaylaştırılması gerekiyordu. Beynimiz tam olarak da bu sebepten ötürü bu işleri tamamladığımızda bize haz verecek enzimler üretmeye başladı. Şu anki rahat hayatımızdaki bize en çok haz veren şeyleri düşündüğümüzde de hepsinin bu evrimin bir yansıması olduğunu görebiliriz. Yemek yemekten uyumaya, üremekten su içmeye kadar aklınıza gelebilecek bütün bu yaşamak ve tür devamlılığı için zorunlu, eğer işin sonundaki haz olmasaydı hayli yorucu olacak olan ve bu sebeple de çoğumuzun yapmayacağı bütün bu aktiviteler en büyük hazlarla sarılmıştır. Yani beynimiz bir şeye ulaşarak değil sahip olarak mutlu olmaya programlanmıştır.

Bu döngüye bir de mutluluğun dışında, mutluluğun bir nevi en büyük düşmanı olan stres penceresinden bakalım. Eski çağ adamımız eğer ölecekse o anki hayvan saldırısından veya açlıktan ölecek. Yani olumsuz bir durum olacaksa o anda olacak ve bitecek. Hayatında sonucunun gelecekte belli olacağı ve beklemek zorunda olduğu hiçbir şey yok. Aynı şekilde beynimiz bunun için de stres hormonlarını üretmeye başladı. Yani olaylara savaş ya da kaç tepkisi vermeye programlandı. Yani o an kaçarsınız veya o an savaşırsınız ama sonucu da o an belli olur. Modern yaşamdaki streslerimizi düşünürsek bunların hiçbirisiyle ne savaşabiliriz ne de onlardan kaçabiliriz. Yani bir olumsuzluk olduğunda beynimiz hala ilkel tepkisi olan savaş ya da kaç tepkisini verir ancak ortada savaşacak bir şey yoktur ve bu yetmezmiş gibi bizi tetikleyen etken de hala var olduğu için bu tepki sürekli yenilenmeye devam eder ve bu derdiniz sonlanana kadar sürer. Sizinle yarın akşama önemli bir konu konuşmak için sözleşen yakın arkadaşınızla buluşmayı beklerken de bu böyledir. Gelecek kaygısı gibi ömrümüzün büyük çoğunluğunu örten sıkıntılarda da.

Yani şu anki hayatımızdaki birçok durum doğamızla çok keskin bir biçimde zıt evrilmiş durumda ve buna ayak uydurmama gibi bir şansımız da yok. Nasıl ki eski çağ adamımız hayatta kalmak için avlanmak zorundaysa biz de bunlarla yaşamak zorundayız.

Şimdi gelelim bunu şu anki hayatımıza nasıl uyarlayabileceğimize. Öncelikle sonucuna sizin bir etkiniz olmayacak bütün olaylara stres yapmayı bırakın çünkü bunun ne size ne de olayın sonucuna hiçbir etkisi olmayacak, ancak aynı şekilde sonucuna etki edebileceğiniz şeylerde elinizden gelenin en iyisini yapın ki o görece kısa süreli olacak stres daha uzun süreler zihninizi meşgul etmesin. Bunu sadece büyük olaylar için söylemiyorum örneğin odanızı toplamak gibi gayet sıradan ama yapılması gereken bir işiniz var. Eğer bunu yapmazsanız o stres duygusu siz farkına varmasanız bile içten içe sizin modunuzu düşürecek. "Bugün de nedensiz bir şekilde hiç keyfim yok." diye bahsettiğimiz çoğu şeyin o bilmediğiniz nedeni bu küçük streslerin birleşiminden oluşuyor. Aynı zamanda işi bitirdiğinizde de bitirdiğiniz için ayrıca mutluluk hormonu salgılanmış oluyor. Bir taşla iki kuş. Bu tür küçük alışkanlıkları hayatınızın her köşesinde uygulamaya başlarsanız bir çok şeyin değiştiğini göreceksiniz. Hayattaki çoğu şeyde olduğu gibi hayatın kendisinde de asıl farkı küçük detaylar oluşturuyor.

Diğer açıdan ise neredeyse tüm meditasyonların ilk adımı nefes alma egzersizidir ve bunun sebebi nefesimize odaklanabilmeyi öğrenerek anda kalmayı başarabilmektir. Tekrar eski çağ adamımıza dönersek geleceği düşünme lüksü olmadığı gibi o andan kopma lüksü de yoktu. Çünkü eğer koparsa öleceğini biliyordu. Günümüzdeki yaşama daha uygun örnekler vermek gerekirse çocukları düşünebiliriz. Çocuklar neden hep mutludur? Çünkü geleceğin veya geçmişin yüklerini taşımazlar, sadece o anları vardır. Düşündüğü şeyler sınav kaygısı, geçim derdi veya geçmişteki pişmanlıkları değildir. Onun için sadece ve sadece o an vardır. Bu sebeptendir ki yaş ve mutluluk genelde ters orantılıdır. Geçen her saat omuzlarımıza hem geçmişin pişmanlıkları hem de geleceğin yükleri daha fazla binmeye başlar. Hayatınızdaki en mutlu anları kabaca düşünün, o anlarda ne düşündüğünüzü düşünün, hepsinde fark edeceksiniz ki o an için sadece o an önemliydi. 

dum loquimur, fugerit invida

aetas: carpe diem, quam minimum credula postero. (Carpe Diem: Odes 1:11 - Horace)

Konuşurken, zamanın kıskançlığı uçup gitmiş olacak
Anı yaşa, yarın da gelip geçecek; dün olacak

        Hepimizin kötü bir tarafı vardır. Kötülükler derken de öyle ele avuca sığar kötülüklerden de söz etmiyorum. Bazıları günah bile sayılabilecek, toplumsal yaşamda en çok kınanan kötülükler. Egoistlik, kıskançlık, kindarlık, kibir, cimrilik, açgözlülük, aşırı öfke gibi devam eden sonsuz kötülükler listesi. Hepimizin içinde bu sonsuzluk listesinden bir parça var. Hatta hepimizin içten içe farkında olduğu ama bir türlü kendine kondurmadığı kötülükler bunlar. -Aslında kendine kondurmadığı da demek istemiyorum ancak bu tür şeyler toplumsal ön yargının zorunluluklarından kaynaklanıyor. Bir sahneye çıkıp nasıl zengin olmak istediğinizi anlatabilirsiniz ancak aynı sahneye çıkıp "Ben çok açgözlüyüm!" diye bağıramazsınız çünkü bunun üzerine hiç düşünmemiş olsanız bile bilinçaltınız diğer insanların bunu öğrendikten sonra size karşı bir ön yargı geliştireceğini ve toplumsal yaşama tutunmakta zorlanacağınızı bilir ve hayatta kalma mekanizması olarak size bunu söyletmez. Kaldı ki sosyal medya ve türevleri sayesinde hayatımız tamamen bir sahneye dönüşmüş durumda ve artık kendimizle konuşurken bile kendimizi bu sahnede hissediyoruz. Bu sebeple de toplumun beğenmeyeceğini düşündüğümüz şeyleri kendimize bile itiraf etmekten aciziz artık. Hatta kötülük kelimesi bile zihnimize öyle kodlanmış ki üst üste birkaç kez bu kelimenin geçtiği bir paragraf okurken bile olmaması gereken bir şeyler varmış hissine kapılıyoruz.- Her şey bir tarafa, bu özelliklerimiz bizdir. Hiçbir özelliğimizin olmadığı kadar bizdir hem de.

        Bizi özel yapan sanılanın aksine iyi davranışlarımız değil, kötü olanlardır. Bu tarafımız bizi özel kılan şeydir çünkü bizim hayat boyunca hangi fırınlarda piştiğimizi gösterir, hayatımızda nelere sahip olduğumuzu, en önemlisi de neye sahip olmadığımızı gösterir. Hayatımızın bir özeti, kendi fıtratımıza kazıdığımız parçalardır bunlar. Örneğin çocukken dışlanılan birinin ileriki hayatında kıskanç biri olması veya çocukluğunu en fakir şartlarda geçiren birinin parayı bulunca açgözlü olması, hayatın şartlarında gayet normal hatta olasılığı daha yüksek olan şeylerdir ve bu bakımdan da parmak izleri misali kişiye özeldir. Kimse siz gibi dışlanmamıştır ya da kimse sizle aynı şartlarda fakir olmamıştır.

        "Kötü" kavramı bize hep düzeltmemiz gereken bir şeyi gösterir. Herhangi birine saçın kötü derseniz yapacağı ilk şey saçını düzeltmek olacaktır. Günlük hayatta farkına bile varmadığımız bir eğilim olarak kötü demek düzelt demektir. Yani her zaman kötü davranış olumsuzdur ve düzeltilmesi gerekir gibi düşünülür ama hayatın genelinde görürüz ki kötü her zaman olumsuz değildir. Hayat kusurludur ve hayatın muhteşemliği mükemmeliğinden değil, kusurluluğundan kaynaklanır. Hepimizin muhteşemliği aslında kusurlarımızdan ve onları nasıl yönlendirdiğimizden gelir. Bu kısımlar size çok peri masalı gibi geliyor olabilir. Birkaç örnekle pekiştirmem gerekirse: Kimse egoist bir insan kadar iyi bir lider olamaz. Kimse çok başarılı bir insanı kıskanan biri kadar ivmeli bir şekilde yükselemez veya en iyi anneler genelde aşırı koruyucu olanlardır. Ancak aynı şekilde bu ego, kıskançlık veya aşırı korumacılık size bir yerden sonra zarar vermeye başlayabilir. Bu noktadan sonra "Kötü" yerini "Size zarar verene" bırakır ki bu da gerçekten olumsuzdur.

  

           Kendimizi değiştiremeyeceğimiz gibi bu davranışları da değiştiremeyiz. Sadece üzerinde uğraşarak daha iyi saklamayı öğrenebiliriz ki bu saklama eylemi de sadece okul-iş arkadaşlarımız, sokaktaki amca gibi zorunlu sosyallikleri kapsar . Neredeyse her gün bir şekilde görüştüğünüz aile, yakın arkadaş, sevgili gibi istemli sosyal ilişkilerimizi kapsamaz. Çünkü bu saklama eylemi kısa sürelidir ve üzerinde ne kadar çalışırsanız çalışın her gününüzü birlikte geçirdiğiniz bir insandan kendinizi saklayamazsınız. Hala inatla saklamaya devam ederseniz de karşı sizi bu özelliğinizi gördüğü anda ya da siz onun bu özelliğini gördüğünüz anda hiç olmadığı kadar ciddi tartışmalar baş gösterir ve deyimi yerindeyse bir çuval incir berbat olmuş olur. Bu sebeple de bunları gerçek bir ilişki kuracağımız, hayatımızda uzun süre bizimle birlikte olacak insanlarla paylaşmak, hem onların da kendi kötü yönlerini bizimle paylaşacak kadar rahat hissetmelerini, hem de ilerde çıkabilecek potansiyel tartışmaları engellemiş olur. Bunların hepsine ek olarak karşı tarafa eksik yönünüzü gösterebilmek ve onun da size gösterdiğini görmek aranızda daha önce hiç oluşmamış samimiyetin de oluşmasını sağlar. -Ancak burada çok dikkatli olunmalıdır ilk bölümde anlattığım beynin hayatta kalma mekanizması durduk yere oluşmamıştır ve gerçekten hayatınıza almaya değer olmayan insanlarla bu konuşmaları yaparsanız sonu çok kötü yerlere gidebilir.- 

         O zaman asıl soru kötüyü nasıl iyiye çevirebiliriz değil, olumsuzu nasıl olumluya çevirebiliriz olmalıdır. Bunun en temel yolu da bunu kendinize itiraf etmek ve bu özelliklerinize doğru bir şekilde nefes aldırabilmektir. Bu kendinizi saklamaya harcayacağınız enerjiyi yanınızdaki insanlara harcamaktır. Gereksiz zamanlarda dahi baskılayarak ileriki zamanlarda size ve çevrenizdekilere geri dönüşü olmayan zararlar vermesini engellemektir. Bu özellikleri zararlı bir boyuta ulaşana kadar göz ardı etmek yerine kendiniz için olumlu olarak kullanabileceğiniz zamanlarda "Ben buyum." diyebilmektir.

        Bir nevi gerçek kendinizle tekrar tanışmaktır.

  

Her şeyi elbette mazeret olarak gösterebilirsiniz. Kimse size bunu yasaklayamaz. Düştüğünüz zaman dizinizi kanattığı için zemini suçlu bulabilirsiniz. Hatta işleri biraz daha abartıp yaşadığınız tüm olumsuzlukları tersinize kanat çırpan kelebeğe bile bağlayabilirsiniz. Mazeretin güzel yanlarından birisi de ortada bir olumsuzluk bulunmasa bile mazeret bulabilirsiniz çünkü mazeret bulmak, kendinize yalan söylemekten başka hiçbir şey değildir. Bu sizi psikolojik olarak rahatlatmaktan başka hiçbir işe yaramayacağı gibi üstüne üstlük ilerleme hevesinizi ve öz güveninizi de kırar. Bu nedenle bir kez mazeret bulmak çok tehlikelidir. Size bu rahatlığı alıştıracağı için sonrası için de hep mazeret bulmaya yatkın olursunuz.

"Beraber bir senaryo düşünelim. Akşam saatleri bir kafede tek başınıza oturuyorsunuz. Kahvenizi içerken bir yandan bilgisayardaki işlerinizi hallediyorsunuz. Bir süreden sonra konsantrasyonunuz dağılıyor ve işi bırakıp içerideki insanları gözlemleyerek kahvenizi yudumluyorsunuz. Bu gözlemlerinizde kafede çalan yumuşak ve kısık sesli müzik de size eşlik ediyor. Siz böyle sakin sakin etrafı izlerken bir anda içeriye birisi giriyor. O girdikten sonra bir anda etrafınızdaki her şey değersizleşiyor. Hatta çalan müziği bile duymuyorsunuz ve bu ilk defa gördüğünüz bu insanın aurasına kapılıp bir süre sürükleniyorsunuz. Bu sürüklenme süreci bittikten sonra karnınızda uçuşan kelebekleri hissediyorsunuz.

"Bu sürüklenme sürecinde aklınızdan geçirebileceğiniz tüm romantik senaryoları geçirdiğinizi fark ediyorsunuz ama bu senaryoların aklınıza nereden geldiği hakkında hiçbir fikriniz yok. Hatta bu kişiyi eskiden tanıdığınıza yemin bile edebilirsiniz ve ona bu yüzden ilk görüşte aşık olduğunuzu düşünüyorsunuz. Yoksa o içeri giren kişi paralel bir evrende sizin sevgiliniz olabilir mi?"